ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಮನಮೋಹಕ ಇತಿಹಾಸವಿದೆ. ಭಾರತದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಈ ರಾಜ್ಯವು ತನ್ನ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ ಹಲವಾರು ರಾಜವಂಶಗಳ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಇತಿಹಾಸದ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಆಡಳಿತಗಾರರು ಆಕ್ರಮಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ವಿವಿಧ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಮತ್ತು ರಾಜವಂಶಗಳ ಪ್ರಭಾವದಿಂದಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕವೂ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು 'ಕರುನಾಡು' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಅಂದರೆ 'ಎತ್ತರದ ಭೂಮಿ' ಎಂದರ್ಥ.

• ಕರ್ನಾಟಕದ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ.

ಕರ್ನಾಟಕದ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಭಾರತದ ಉತ್ತರ ಭಾಗಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಕೊಡಲಿಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಕಬ್ಬಿಣದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕ್ರಿ.ಪೂ.1200ರಿಂದಲೂ ಕರ್ನಾಟಕ ನಿವಾಸಿಗಳು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ನಿವಾಸಿಗಳು ಕಬ್ಬಿಣದ ಬಳಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಂಡ ಸಮಯಕ್ಕಿಂತ ಇದು ತುಂಬಾ ಮುಂಚಿನದ್ದು.

• ಕರ್ನಾಟಕದ ಆರಂಭಿಕ ಇತಿಹಾಸ.

ಕರ್ನಾಟಕದ ಆರಂಭಿಕ ಆಡಳಿತಗಾರರು ದೇಶದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದವರು. ಕ್ರಿ.ಪೂ. 4 ಮತ್ತು 3ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳು ಉತ್ತರಭಾರತದ ಮೌರ್ಯ ಮತ್ತು ನಂದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪತನದ ನಂತರ ಕ್ರಿ.ಪೂ. 3ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಶತವಾಹನ ರಾಜವಂಶ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು.

ಅವರು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ವ್ಯಾಪಕ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಆಳಿದರು. ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಷೆ ಅವರ ಆಡಳಿತ ಭಾಷೆಯಾಗಿತ್ತು. ಶತವಾಹನ ರಾಜವಂಶವು ಮುನ್ನೂರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಆಳಿದರು. ಈ ರಾಜವಂಶದ ದುರ್ಬಲತೆಯ ಕಂಚಿಯ ಪಲ್ಲವರು ಅಲ್ಪಾವಧಿಗೆ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಶಕ್ತಿಯಾಗಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಸ್ಥಳೀಯ ರಾಜವಂಶಗಳಾದ ಬನವಾಸಿಯ ಕದಂಬರು ಮತ್ತು ಕೋಲಾರದ ಗಂಗಾ ಪಲ್ಲವರು ಕಂಚಿಯ ಪಲ್ಲವರ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿದರು.

• ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಇತಿಹಾಸ.

ಕರ್ನಾಟಕವು ಅನೇಕ ರಾಜವಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ಉದಯ ಮತ್ತು ಪತನಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ.

1. ಕದಂಬ ರಾಜವಂಶ (ಕ್ರಿ.ಶ. 325 ರಿಂದ 540).

ಕದಂಬರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಆರಂಭಿಕ ರಾಜವಂಶವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಮಯೂರಶರ್ಮ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಈ ರಾಜವಂಶ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಬನವಾಸಿಯಿಂದ ಕೊಂಕಣವನ್ನು ಆಳಿತ್ತು. ಆಡಳಿತ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬಳಸಿದ ಮೊದಲ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಕದಂಬರು ಅವರು ಚಿನ್ನದ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಮುದ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು 200 ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಆಳಿದರು.

2. ಪಶ್ಚಿಮ ಗಂಗಾ ರಾಜವಂಶ (ಕ್ರಿ.ಶ. 325 ರಿಂದ 999).

ಪೂರ್ವ ಗಂಗಾ ರಾಜವಂಶದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಈ ರಾಜವಂಶವನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮ ಗಂಗಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ರಾಜವಂಶ ಆರಂಭಿಕದಲ್ಲಿ ಕೋಲಾರದಿಂದ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿ ನಂತರ ತಮ್ಮ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ತಲಕಾಡಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿತು. ಪಶ್ಚಿಮ ಗಂಗಾದ ಆಳ್ವಿಕೆ ದಕ್ಷಿಣ ಕರ್ನಾಟಕ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿತು. ಅವರು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಬಲವಾದ ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕಿದರು. ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದಲ್ಲಿರುವ ಗೊಮ್ಮಟೇಶ್ವರ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಈ ರಾಜವಂಶವೇ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದು. ಪಶ್ಚಿಮ ಗಂಗರಾಜವಂಶವು ಸುಮಾರು 700 ಕಾಲ ಆಳಿದರು.

3. ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ರಾಜವಂಶ (ಕ್ರಿ.ಶ. 500 ರಿಂದ 757).

ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜವಂಶವನ್ನು ಪುಲಕೇಶಿ ಅವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಈ ರಾಜವಂಶ ವಟಪಿ ಅಂದರೆ ಇಂದಿನ ಬಾದಾಮಿಯಿಂದ ಆಳಿದ್ದು. ಇಡೀ ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಒಂದೇ ನಿಯಮಕ್ಕೆ ತರಲು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿತು. ಕಲೆ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೊಡುಗೆ ಈ ರಾಜವಂಶ ನೀಡಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಬದಲಿಸಲು ಚಾಲುಕ್ಯರು ಕಾರಣರಾಗಿದ್ದರು. ಇವರು ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗ ಮತ್ತು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ, ಒಡಿಶಾ ಮತ್ತು ಗುಜರಾತ್‌‌ನ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಆಳಿದರು. ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಉದಯವೂ ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ಗ್ರಹಣ ಮಾಡಿತು.

4. ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ರಾಜವಂಶ (ಕ್ರಿ.ಶ. 757 ರಿಂದ 973).

ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ರಾಜವಂಶವನ್ನು ದಂತಿವರ್ಮಾ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಈ ರಾಜವಂಶವು ಕರ್ನಾಟಕ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ದೊಡ್ಡ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಆಳಿತು. ಎಲ್ಲೊರದಲ್ಲಿರುವ ವಿಶ್ವಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕೈಲಾಶ್ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರು ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಯುಗವನ್ನು "ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಯುಗ" ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ರಾಜವಂಶವನ್ನು 973ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಯಾಣ ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜವಂಶವು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿತು.

5. ಕಲ್ಯಾಣ ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜವಂಶ (ಕ್ರಿ.ಶ. 973 ರಿಂದ 1198).

ಕಲ್ಯಾಣ ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜವಂಶವನ್ನು ಸೋಮೇಶ್ವರ ಅವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದು, ಈಗಿನ ಬೀದರ್ನಲ್ಲಿರುವ ಬಸವಕಲ್ಯಾಣ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ಆಗಿತ್ತು. ಈ ರಾಜವಂಶವು ಕರ್ನಾಟಕ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡನ್ನು ಆಳಿತ್ತು. ಮಹದೇವ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಈ ರಾಜವಂಶವು ಇಟಗಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದರು,ಅದು ಈಗ ರಾಯಚೂರಿನಲ್ಲಿದೆ. ಕಲ್ಯಾಣ ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜವಂಶವನ್ನು ಸೆವುನಾ ರಾಜವಂಶ ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿತು.

6. ಸೆವುನಾ ರಾಜವಂಶ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1198 ರಿಂದ 1312).

ಸೆವುನಾ ರಾಜವಂಶವನ್ನು ದ್ರಿದಾಪ್ರಹಾರ ಅವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಈ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜಧಾನಿ ದೇವಗಿರಿ ಆಗಿತ್ತು, ಅದು ಈಗಿನ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ದೌಲತ್ಬಾದ್ ಆಗಿದೆ. ಈ ರಾಜವಂಶ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಬಹುಭಾಗವನ್ನು ಆಳಿತ್ತು. ಈ ರಾಜವಂಶವು ದಿಲ್ಲಿ ಸುಲ್ತಾನ್ ಆಗಿದ್ದ ಅಲ್ಲಾ ಉದ್ದೀನ್ ಖಿಲ್ಜಿಯಿಂದ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು.

7. ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜವಂಶ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1000 ರಿಂದ 1346).

ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸಳ ಎಂಬ ಪೌರಾಣಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯೂ ಕಂಡುಹಿಡಿದನು. ತನ್ನ ಗುರುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಹುಲಿಯನ್ನು ಕೊಂದಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಅವನ್ನು ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾದನು ಮತ್ತು ಇದರಿಂದ ಅವನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಹೊಯ್ಸಳ ಎಂಬ ಹೆಸರಿಡಲಾಯಿತು. ಹೊಯ್ಸಳದ ಆರಂಭದ ರಾಜಧಾನಿ ಬೇಲೂರು ಆಗಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದನ್ನು ಹಳೇಬೀಡಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ರಾಜವಂಶವು ದಕ್ಷಿಣ ಕರ್ನಾಟಕ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಆಳಿತು. ಬೇಲೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಹಳೇಬೀಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಈ ರಾಜವಂಶ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದು, ಸೋಮನಾಥಪುರದಲ್ಲಿರುವ ಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವು ಅವರು ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ಉದಾಹರಣೆಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ರಾಜವಂಶದ ಯುಗದಲ್ಲೇ ರುದ್ರಭಟ್ಟ, ರಾಘವಾಂಕ ಹರಿಹರ ಮತ್ತು ಜನರಂತಹ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕನ್ನಡ ಕವಿಗಳು ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದರು.

8. ವಿಜಯನಗರ ರಾಜವಂಶ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1336 ರಿಂದ 1565).

ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು 1336ರಲ್ಲಿ ಹರಿಹರ ಮತ್ತು ಸಂಗಮ ರಾಜವಂಶದ ಬುಕ್ಕರಾಯ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಹಂಪೆ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಕರ್ನಾಟಕ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಬಹುತೇಕ ಭಾಗ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡು, ಕೇರಳದ ಮೇಲೆ ಪೂರ್ತಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಿತ್ತು. ಈ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಂಪತ್ತಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿತ್ತು. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಕನ್ನಡ, ಸಂಸ್ಕೃತ, ತಮಿಳು ಮತ್ತು ತೆಲುಗಿನಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ತಲುಪಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟರು. ಈ ಯುಗದಲ್ಲೇ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿತು. ಈ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪರಾಕ್ರಮದ ಕೆಲವು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಹಂಪೆಯಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಹಂಪೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕಲ್ಲಿನ ರಥವು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಅದ್ಭುತ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಕ್ರಿ.ಶ.1565ರಲ್ಲಿ ತಲಿಕೋಟೆ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಡೆಕ್ಕನ್ ಸುಲ್ತಾನರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ನಂತರ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಶಕ್ತಿ ಕುಸಿಯಿತು.

9. ಬಹಮನಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1347 ರಿಂದ 1527).

ಬಹಮನಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಸ್ವತಂತ್ರ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ತುರ್ಕಿಕ್ ಎಂಬುವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದನು. ಈ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿದೆ. ಬಹಮನಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯ ಸೋಲಿಸಿದರು. 1518ರ ನಂತರ ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರನ್ನು ಐದು ರಾಜ್ಯಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಅಹಮದ್ ನಗರದ ನಿಜಾಂ ಶಾಹಿ, ಗೋಲ್ಕೊಂಡಾದ ಕುತುಬ್ ಶಾಹಿ (ಹೈದರಾಬಾದ್), ಬೀದರ್ನ ಬರಿದ್ ಶಾಹಿ, ಬೆರಾರ್ನ ಇಮಾದ್ ಶಾಹಿ, ಬಿಜಾಪುರದ ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿ. ಒಟ್ಟಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಡೆಕ್ಕನ್ ಸುಲ್ತಾನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

10. ಬಿಜಾಪುರ ಸುಲ್ತಾನೇಟ್ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1490 ರಿಂದ 1686).

ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿ, ಶಿಯಾ ಮುಸ್ಲಿಂ ರಾಜವಂಶವಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಯೂಸೂಫ್ ಆದಿಲ್ ಶಾ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇವರ ಆಡಳಿತವು ಬಿಜಾಪುರ ಮತ್ತು ಪಕ್ಕದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿತ್ತು. ಆ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಬಿಜಾಪುರ ಉತ್ತಮ ಕಲಿಕೆಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಬಿಜಾಪುರ ಸುಲ್ತಾನರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹರಡಿತ್ತು. ಬಿಜಾಪುರದ ಗೋಲ್ಗುಂಬಜ್ ಇವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲೇ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸ್ಮಾರಕವಾಗಿದೆ. ಈ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಔರಂಗಜೇಬ್ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಕ್ರಿ.ಶ.1686ರಲ್ಲಿ ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿದನು.

• ಕರ್ನಾಟಕದ ಆಧುನಿಕ ಇತಿಹಾಸ

ಕರ್ನಾಟಕದ ಆಧುನಿಕ ಇತಿಹಾಸವು ಮೈಸೂರಿನ ಒಡೆಯರ್ ಮತ್ತು ಹೈದರಾಲಿ ಮಹತ್ವದ ರಾಜಕೀಯ ಶಕ್ತಿಗಳಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತ್ತು.

1. ಕೆಳದಿಯ ನಾಯಕರು (ಕ್ರಿ.ಶ. 1500 ರಿಂದ 1763).

ಕೆಳದಿಯ ನಾಯಕರು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಗುತ್ತಿಗೆದಾರರಾಗಿ ಆಳಿದರು. 1565ರಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅವನತಿಯ ನಂತರ ಅವರು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ್ದರು. ಅವರು ಕರಾವಳಿ, ಮಧ್ಯ ಕರ್ನಾಟಕ, ಉತ್ತರ ಕೇರಳ, ಮಲಬಾರ್ ಮತ್ತು ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಇರುವ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಳಿದರು. 1763ರಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಹೈದರ್ ಆಲಿ ಸೋಲಿಸಿ ಮೈಸೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಲೀನ ಮಾಡಿದನು.

2. ಮೈಸೂರಿನ ಒಡೆಯರ್ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1399 ರಿಂದ 1761).

ಮೈಸೂರಿನ ಒಡೆಯರ್ ಕೂಡ ಕೆಳದಿಯ ನಾಯಕರಂತೆ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಗುತ್ತಿಗೆದಾರರಾಗಿ ಆಳಿದರು. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪತನದ ನಂತರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆದರು. ಮೈಸೂರಿನ ಒಡೆಯರ್ ತಮ್ಮ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದರು. 1761ರಲ್ಲಿ ಮೊಘಲರಿಗೆ 3 ಲಕ್ಷ ಹಣ ನೀಡಿ ಒಡೆಯರ್ ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. 1761ರಲ್ಲಿ ಹೈದರ್ ಆಲಿ ಒಡೆಯರ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿದರು.

3. ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದ ಸುಲ್ತಾನೇಟ್ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1761 ರಿಂದ 1799).

ಹೈದರ್ ಆಲಿ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಮೈಸೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಆಳಿದರು. ಅವರ ನಂತರ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ಸುಲ್ತಾನರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ತಮಿಳುನಾಡು ಮತ್ತು ಕೇರಳ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದರು. ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ದಾಳಿಯನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಿದ್ದರು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವರು ಬ್ರಿಟಿಷ್, ಮರಾಠ ಮತ್ತು ಹೈದರಾಬಾದ್ ನಿಜಾಮರ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನಿಂದ ಸೋಲನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಯುದ್ಧಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಅವರ ಧೈರ್ಯದಿಂದಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಮೈಸೂರಿನ ಟೈಗರ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ನಂತರ ಬ್ರಿಟಿಷರು 1800ರಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಮೈಸೂರು ರಾಜಕುಮಾರರಿಗೆ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟರು. ಅವರ ಆಡಳಿತ 1831ರ ತನಕ ನಡೆಯಿತು. ನಂತರ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಮೈಸೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು, ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಬಾಂಬೆ ಮತ್ತು ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯ, ಹೈದರಾಬಾದ್ ನಿಜಾಮ್ ಮತ್ತು ಮೈಸೂರು ನಡುವೆ ಹಂಚಿದರು.

4. ಮೈಸೂರ್ ಒಡೆಯರ್ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1881 ರಿಂದ 1950).

1881ರಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಒಡೆಯರ್ಗಳಿಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಿದರು. ಆ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಿರುದ್ಧದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಕೂಗು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ವೇಗವನ್ನು ಪಡೆದಿತ್ತು. 1947ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ವರೆಗೆ ಒಡೆಯರ್ಗಳ ಆಡಳಿತ ಮುಂದುವರಿಯಿತು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಮೈಸೂರು ಭಾರತೀಯ ಒಕ್ಕೂಟದೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಂಡು 1950ರಲ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರ ರಾಜ್ಯವಾಯಿತು. ಒಡೆಯರ್ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ಭಾರತದ ಆಧುನಿಕ ಮತ್ತು ನಗರೀಕೃತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಯಿತು. ಈ ರಾಜವಂಶದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಲಲಿತಕಲೆ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಕಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲಾಯಿತು.

5. ಕರ್ನಾಟಕದ ಏಕೀಕರಣ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1956).

ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಭಾಷೆಗಳ ಮೇಲೆ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಮರುಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು. ಕನ್ನಡ ಮಾತನಾಡುವ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಮೈಸೂರು ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಒಗ್ಗೂಡಿದರು. ಇದನ್ನು ಮೈಸೂರಿನ ಮಾಜಿ ಮಹಾರಾಜರು 1975ರವರೆಗೆ ಅದರ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ಆಳಿದರು. ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯವನ್ನು 1973ರಲ್ಲಿ "ಕರ್ನಾಟಕ" ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು.